Nhiều người thường bối rối khi làm một việc gì đó vì không biết là thiện hay bất thiện. Vì vậy, họ thực hiện nó, nghĩ rằng nó là tốt. Nhưng nếu họ nghĩ theo cách khác, họ đã không làm điều đó.
Vì nhiều người không hiểu điều gì là tốt hay xấu hoặc nhân và quả, điều gì sẽ hướng dẫn họ trong cuộc sống? Đó là tâm thích thú trong những hành vi sai trái, tự mình vui vẻ hưởng thụ trong đó.
Hãy so sánh hai hoạt động: đến để nghe pháp và đi xem một chương trình giải trí. Bạn thấy rằng việc đi xem chương trình giải trí sẽ dễ dàng hơn. Bất kể bạn đang làm công việc gì, tâm trí của bạn luôn hướng đến việc được giải trí. Tuy nhiên không phải tất cả mọi người đều giống nhau. Một số nói “chúng tôi không xem các chương trình giải trí. Chúng tôi chỉ nghe các bài thuyết pháp”. Điều này sẽ yêu cầu thay đổi tính cách của một con người và nuôi dưỡng những thói quen tốt. Nhưng thông thường việc lựa chọn giữa việc xem một chương trình giải trí và nghe một bài pháp thoại, tâm trí của bạn sẽ quan tâm hơn đến chương trình giải trí. Thật khó khăn để đi nghe thuyết pháp.
Bạn có thể hỏi, “Tại sao điều này lại khó đến vậy?” Câu trả lời là: “Pāpasmiṃ ramati mano“. Tâm trí có xu hướng duy trì theo phe ác hoặc bất thiện. Bên cạnh đó, nó dễ dàng hơn nhiều để làm như vậy. Cái nào ít đòi hỏi hơn: đi xuôi dòng hay ngược dòng? Đi xuôi dòng luôn được thực hiện một cách dễ dàng. Đặt mái chèo sang một bên, bạn chỉ cần ngồi lên con thuyền rồi để cho nó tự trôi theo dòng chảy. Nhưng điều này không thể thực hiện được khi bạn đi ngược dòng. Bạn không thể bỏ lỡ ngay cả một lần đánh của mái chèo. Nếu bạn làm như vậy, con thuyền lại trôi về phía hạ lưu.
Học giáo pháp và làm việc thiện có thể được so sánh với việc đi ngược dòng. Bạn luôn phải chèo thuyền, luôn phải phấn đấu. Nếu không nỗ lực phấn đấu, sự tiến bộ hoặc kết quả tự nó sẽ không xảy ra.
Dr Sayadaw Nandamalabhivamsa