Sayadaw: Hãy tiếp tục hành thiền sau giờ ăn sáng, sau đó bạn sẽ phát triển được samādhi. Khi bạn thiền định, hãy để đức tin, trí tuệ, sự định tâm và tinh tấn được cân bằng với nhau như tôi đã nói với bạn lúc trước. Tôi đang dành thời gian của mình để giải thích chi tiết cho bạn là một người mới bắt đầu thực hành. Thực hành ānāpāna thì không có gì khó. Đi và thực hành cho đến khi định tâm của bạn mạnh mẽ và sau đó trở lại đây.
Sayadaw: Bạn thế nào rồi? Định tâm đã phát triển tốt chưa?
U Kyaw Thein: Vâng, thưa ngài, định tâm đã trở nên mạnh mẽ.
Sayadaw: Bạn đã ngồi thiền ở tư thế nào?
U Kyaw Thein:Thưa ngài, con đã ngồi thiền vào giờ đầu tiên và sau đó đi kinh hành trong thời gian còn lại.
Sayadaw: Mặc dù bạn đã nói như vậy nhưng bạn không giống như một người có định tâm mạnh mẽ.
U Kyaw Thein: Ngài có thể nói chính xác một người có định tâm hay không chỉ bằng cách nhìn bên ngoài?
Sayadaw Mogok cười và trả lời: Bạn thân mến, tôi sẽ giải thích một người trông như thế nào nếu anh ta có định tâm sau. Hãy tắm sau khi ăn xong và sau đó đảm bảo rằng bạn không có bất tiện gì. Nếu không, chúng có thể làm ảnh hưởng đến việc thực hành.
[Chỉ sau đó U Kyaw Thein mới nhận ra lỗi của mình khi gặp bất tiện khi thực hành thiền sớm hơn vì anh ta không đi đến phòng trọ trước sáu giờ ngồi. Bây giờ anh ấy đã làm như lời khuyên và bắt đầu thiền từ mười hai giờ trưa đến hai giờ chiều. Sau đó, anh ấy đã đi gặp Sayadaw trong cốc của ngài. Là một người mới bắt đầu, anh ấy đã được đặc ân để đến trình pháp với Sayadawas khi nào anh ấy muốn nếu có bất kỳ vấn đề gì.]
Sayadaw: Bây giờ bạn đã phát triển một samādhi mạnh mẽ chưa?
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Được rồi, bây giờ bạn có samādhi, nhưng bạn phải nhớ rằng samādhi giống như một cột thủy ngân trong nhiệt kế. Nó lên xuống phụ thuộc vào các điều kiện. Khi bạn đang hành thiền thì định tâm là tốt nhưng nếu bạn gặp phải sự gợi cảm thô thiển, nó sẽ lại đi xuống.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài, nhưng con đang có một samādhi mạnh mẽ.
Sayadaw: Được rồi, vậy là đủ. Bây giờ bạn có thể chuyển sang vipassanā. Đầu tiên bạn phải cố gắng phát triển samādhi tốt và sau đó đi đến vipassanā.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Bạn được yêu cầu thực hành samādhi nhưng không phải để khuyến khích thực hành thiền chỉ samātha. Bạn phải rời khỏi sự tập trung của chánh niệm trên hơi thở khi tâm đã tĩnh lặng và hướng tâm chánh niệm về bất kỳ cảm giác nào sinh khởi.
Nếu càng ngày càng chánh niệm về các cảm giác bạn sẽ đi đến điểm mà bạn có thể vượt qua được chúng. Chúng không còn giống như những cảm giác nữa, mà chỉ là các hiện tượng sinh khởi và diệt đi. Tất cả những cảm giác bao gồm cảm giác dễ chịu, cảm giác khó chịu hay cảm giác trung tính sẽ tan biến và đi đến chấm dứt. Khi bạn chánh niệm về các cảm giác, vedanā sẽ xuất hiện, nhưng khi bạn quan sát chúng với tuệ minh sát bạn thấy rằng chúng là vô thường (anicca).
Nếu sự hiểu biết này được phát triển, nó được coi là sự vượt qua vedanā. Nếu bạn không thể hiểu được tính vô thường của những nhận thức nhục dục thì bạn không thể vượt qua được vedanā. Khi một thiền sinh vượt qua vedanā hoặc đã loại bỏ chúng, họ sẽ cảm thấy nhẹ nhàng, nhanh nhẹn và tươi mới ngay sau khi kết thúc giờ ngồi thiền. Đó là lý do tại sao thiền sinh cần phải cố gắng vượt qua vedanā. Chánh niệm về hơi thở trong samātha chỉ để làm cho tâm trí tĩnh lặng, nhưng nó không thể dẫn dắt đến Niết-bàn. Bạn phải nhớ rõ điều này.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Vipassanā là giữ tâm trên con đường trí tuệ và chánh niệm để nhận ra các hiện tượng trên thân tâm như chúng vốn có. Cơ thể vật chất mà chúng ta đang có hiện tại là quá trình sinh và diệt liên tục từ khi còn nằm trong cái nôi cho đến khi nằm trong quan tài. Chúng phải được hiểu rằng chỉ có vô thường (anicca), khổ (dukkha) và vô ngã (anatta) là những yếu tố thực tế được tìm thấy.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Khi danh và sắc được hiểu là vô thường, khổ, vô ngã lặp đi lặp lại; hiện tượng sinh diệt được nhận biết thì đó là đã đến được tuệ minh sát udayavaya ñāna. Bạn có hiểu không?
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Bạn cần biết những sự thật này rõ ràng. Nếu chúng không được làm rõ trước bằng kiến thức, tiến bộ của bạn sẽ không đáng kể. Vì vậy, tôi sẽ đang đi xa hơn để loại bỏ những quan điểm sai lầm (ditthi) và những nghi ngờ (vicikicca). Nếu bạn muốn trở thành một vị thánh Nhập dòng (sotāpanna) bạn phải loại những yếu tố nào đầu tiên?
U Kyaw Thein: Thưa ngài, trước tiên con cần loại bỏ tà kiến (ditthi) và hoài nghi (vicikicca).
Sayadaw: Đúng vậy, nhưng tà kiến và hoài nghi nằm ở đâu?
U Kyaw Thein: Con không biết, thưa ngài.
Sayadaw: Ditthi và vicikicca gắn liền với năm uẩn (khandha) của thân và tâm.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài, bây giờ con đã biết.
Sayadaw: Bây giờ bạn biết rằng chúng bị dính mắc vào năm uẩn. Nếu bạn làm không biết năm uẩn này đến từ đâu, chúng sinh khởi và diệt đi như thế nào thì bạn không thể loại bỏ những tà kiến và hoài nghi bằng bất kỳ cách nào.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Bạn có thể có kiến thức sách vở hoặc học được từ các giáo viên rằng năm uẩn là rūpakkhanda, vedanakkhanda, saññakkhanda, saṅkhārakhanda và viñānakkhanda, nhưng nếu bạn không biết nguyên nhân và lý do khiến chúng sinh khởi và biến mất thì tà kiến vẫn sẽ đeo bám bất chấp kiến thức thu được. Đó là lý do tại sao bạn cần biết về pháp Duyên Sinh trước tiên nếu bạn muốn có cái nhìn sâu sắc vào năm uẩn. Vì vậy, tôi sẽ dạy bạn Paṭiccasamuppāda. Đi lấy biểu đồ pháp Duyên Sinh trong phòng của tôi ra đây. Bạn có còn nhớ gì về pháp Duyên Sinh Paṭiccasamuppāda?
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài, con chỉ nhớ được một số khía cạnh mà thôi.
Sayadaw: Được rồi, hãy đặt nó trước mặt bạn. Tôi sẽ cho bạn xem. Bạn đã học về pháp Duyên Sinh trong quá khứ nhưng chỉ dưới dạng kiến thức.
U Kyaw Thein: Con có được kiến thức từ sách, thưa ngài.
Sayadaw: Nếu bạn không biết paṭiccasamuppāda thì không có cách nào để biết được về năm uẩn. Nếu bạn không biết về năm uẩn, các tà kiến sẽ bám vào. Đó là lý do tại sao bạn cần hiểu rõ paṭiccasamuppāda. Kiến thức sách vở là không đủ.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài, con sẽ cố gắng hiểu nó.
Sayadaw: Bạn đã thuộc lòng mười hai duyên sinh chưa?
U Kyaw Thein: Con thuộc rồi thưa ngài.
Sayadaw: Nếu vậy tôi sẽ không giải thích chi tiết nữa. Bạn phải nhớ rằng có hai pháp Duyên Sinh. Những gì bạn học được từ sách vở về pháp Duyên Sinh là một và có một pháp Duyên Sinh khác đang sinh khởi và diệt đi trong cơ thể bạn. Bạn phải hiểu pháp Duyên Sinh trong cơ thể để đạt được tiến bộ. Bạn theo kịp tôi không?
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: (Chỉ vào biểu đồ của vòng tròn duyên sinh) Đó là lý do tại sao tôi cho bạn thấy nguyên nhân của sự sinh khởi và diệt đi của năm uẩn. Bạn có biết rằng những phản ứng theo ý muốn của bạn trong quá khứ, được thực hiện mà không có trí tuệ (avijja) đã dẫn đến cơ thể của bạn bây giờ không?
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Đó là trong quá khứ và do đó chúng nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. pháp Duyên Sinh trong quá khứ đã qua và không còn liên quan đến bạn. pháp Duyên Sinh trong tương lai chưa đến, vì vậy nó cũng không liên quan đến bạn. Điều quan trọng nhất là hiểu
pháp Duyên Sinh trong hiện tại.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: pháp Duyên Sinh nào liên quan đến bạn?
U Kyaw Thein: pháp Duyên Sinh hiện tại, thưa ngài.
Sayadaw: Còn quá khứ?
U Kyaw Thein: Nó không còn liên quan đến con, thưa ngài.
Sayadaw: Và tương lai?
U Kyaw Thein: Không thưa ngài.
Sayadaw: Những tà kiến và hoài nghi gắn liền với nhau ở đâu?
U Kyaw Thein: Chúng gắn liền với năm uẩn, thưa ngài.
Sayadaw: Đúng vậy, chúng dính mắc vào năm uẩn. Nếu tôi hỏi bạn tóc này của ai, bạn sẽ trả lời rằng đó là tóc của bạn. Đây là tà kiến gắn liền với sắc uẩn (rūpakkhanda), sợi tóc. Nếu tôi nói rằng trà rất ngon, nó gắn liền với thọ uẩn (vedanakkhanda), cảm giác hay hương vị. Nếu tôi nói rằng câu này do tôi viết ra, tôi ghi chú xuống dòng này, thì tà kiến gắn liền với tưởng uẩn (saññakkhanda), sự diễn dịch của một cảm giác. Khi tôi nói rằng nghề dệt của tôi đặc biệt tốt, thì tà kiến gắn liền với hành uẩn (saṅkhārakkhanda), phản ứng với một cảm giác. Và nếu tôi nói “Bạn không dám thử tôi” thì tà kiến gắn liền với thức uẩn (viññakkhanda), ý thức hay lòng tự trọng. Đó là năm nơi chốn cho sự dính mắc, bạn có theo kịp không?
U Kyaw Thein: Có thưa ngài.
Sayadaw: Vậy thì bạn phải loại bỏ những tà kiến và hoài nghi ra khỏi các uẩn. Về mặt lý thuyết, nếu phân biệt được danh và sắc thì họ nói rằng tà kiến được loại bỏ. Tuy nhiên, vẫn còn một điều cần hiểu. Chỉ khi bạn hiểu được nguyên nhân của paṭiccasamuppāda và kết quả của
paṭiccasamuppāda bạn mới tách mình ra khỏi tà kiến và hoài nghi. Nếu biết nguyên nhân của năm uẩn bạn có thể loại bỏ tà kiến, còn không thì tà kiến vẫn tiếp tục tồn tại. Nếu bạn biết kết quả của bất cứ điều gì xảy ra trong thân tâm đều do nguyên nhân từ các uẩn, khi đó bạn có thể loại bỏ hoàn toàn những quan điểm sai lầm.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Nếu bạn hiểu rằng chỉ có nguyên nhân và kết quả, mà không có con người hay chúng sinh thì bạn có thể loại bỏ các quan điểm sai lầm.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Những gì bạn cần làm là quan sát pháp Duyên Sinh ở hiện tại. Nó không có nghĩa là cả ngày, nhưng bất cứ khi nào bạn nhìn thấy hoặc nghe thấy ở thời điểm hiện tại. Điều quan trọng là thực hành trong khoảnh khắc hiện tại. Đừng nhớ về quá khứ và đừng hướng tới tương lai, hãy quan sát những gì đang xảy ra ở hiện tại. Nhân tiện, bạn bao nhiêu tuổi rồi?
U Kyaw Thein: Con đã bốn mươi tuổi, thưa ngài.
Sayadaw: Đúng vậy, ngay cả khi bạn bốn mươi, bạn vẫn coi rằng bạn bây giờ và bạn khi còn trẻ là một, thì đó là tà kiến về thường kiến (sassata ditthi).
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Nếu bạn cho rằng có thể liều mạng vì tiền, mà không quan tâm về cuộc sống của mình khi bạn nghĩ rằng không còn gì sau khi chết thì đó là tà kiến về đoạn kiến (uccheda ditthi), quan điểm hủy diệt. Bạn cũng không được xem xét theo cách như vậy. Bạn hiểu chứ?
U Kyaw Thein: Vâng, thưa ngài.
Sayadaw: Bạn phải tẩy sạch hai quan điểm sai lầm này, thường kiến (sassata ditthi) và đoạn kiến (uccheda ditthi) trước khi bắt tay vào thực thành.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Nếu bạn nhìn thấy sự hoại diệt của thân và tâm bạn sẽ xoá tan được thường kiến, và nếu bạn thấy sự sinh khởi, bạn sẽ làm xua tan được đoạn kiến.
U Kyaw Thein: Con đã làm sạch chúng, thưa ngài.
Sayadaw: Đúng vậy, nhưng đó chỉ là kiến thức trong sách vở. Đừng đính kèm vào thân và tâm là ‘bạn’, là ‘tôi’.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài. Con sẽ không còn dính mắc nữa.
Sayadaw: Vậy là đủ. Hãy đi đến nơi yên tĩnh và hành thiền. Bạn thực hành samatha đầu tiên chỉ để có được một định lực samādhi tốt. Ngồi thẳng lưng, chánh niệm trên hơi thở vào và hơi thở ra, samādhi sẽ trở nên tốt, bạn không được thả lỏng nỗ lực trong khoảng thời gian đó. Hãy để chánh niệm (sati) và trí tuệ (panna) đi đôi với nhau, cơ thể vật chất sẽ bắt đầu xuất hiện các thay đổi và bạn sẽ nhận thấy các cảm thọ (vedanā). Cố gắng vượt qua sự sinh khởi của các cảm thọ, nếu có suy nghĩ sinh khởi bạn hãy quan sát suy nghĩ đó. Nếu một âm thanh được nghe thấy trong khi quan sát suy nghĩ bạn phải nhận thấy rằng nó được lắng nghe.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài. Con sẽ chú ý và chánh niệm nếu bất cứ điều gì đến.
Sayadaw: Đúng vậy, hãy chánh niệm trên bất cứ đối tượng nào tới. Sau đó, hãy quay về chánh niệm trên hơi thở vào, hơi thở ra và coi rằng hai tâm quan sát đó là ‘hai tâm chủ’.
Nếu bạn nghe thấy một âm thanh trong khi quan sát đó là tâm nhĩ thức, nếu bạn ngửi thấy bất cứ thứ gì bằng mũi của mình thì đó là tâm tỷ thức. Tương tự như vậy, bạn ghi nhận vị giác bằng lưỡi là tâm thiệt thức và tâm nhãn thức quan sát bằng mắt. Nếu bạn cảm thấy một cảm giác dễ chịu trên cơ thể của bạn, đó là tâm thân thức dễ chịu, còn nếu khó chịu là tâm thân thức khó chịu. Như trong kinh viết rằng, đôi khi là một cảm giác khó chịu trên cơ thể và khi khác là một cảm giác dễ chịu trên cơ thể. Như vậy có ‘sáu tâm khách đến từ bên ngoài’ bao gồm cả hai tâm thân thức trên cơ thể. Bạn cần ghi chú lại.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Có phải sáu tâm này luôn xuất hiện trong tâm không?
U Kyaw Thein: Không thưa ngài.
Sayadaw: Chúng thỉnh thoảng xảy ra, vì vậy chúng phải được coi là tâm khách đến từ bên ngoài.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Khi một ý nghĩ xuất hiện, năm ý nghĩ kia không xuất hiện. Nếu một con muỗi đốt bạn trong khi tâm đang chú ý trên hơi thở, ngứa hoặc tâm khó chịu có thể theo sau, hãy quan sát sự ngứa ngáy đó.
U Kyaw Thein: Vâng.
Sayadaw: Có bao nhiêu tâm khách đến thăm từ bên ngoài? Có sáu tâm khách đến từ bên ngoài thưa ngài.
Sayadaw: Đúng vậy, những tâm khách này có luôn ở đó không?
U Kyaw Thein: Không thưa ngài.
Sayadaw: Tiếp theo, có năm ‘tâm khách từ bên trong’ liên kết với tâm. Chúng là những tâm tham lam (lobha), giận dữ (dosa), si mê (moha), vô tham (alobha), và vô sân (adosa). Vô si (amoha) không được bao gồm ở đây vì nó là tâm theo dõi những suy nghĩ khác. Do đó, năm vị khách đến thăm từ bên trong và sáu vị khách đến thăm từ bên ngoài, tổng cộng là mười một vị khách thăm viếng, chúng phải được theo dõi bất cứ khi nào sinh khởi trong tâm. Khi một tâm sinh khởi, năm tâm kia không phát sinh. Chỉ cần quan sát tâm hiện tại đang xảy ra.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Nếu không có tâm khách nào trong số này xảy ra, hãy quay trở lại với tâm chủ thở vào thở ra và quan sát liên tục. Hai tâm này là tâm chủ, bạn nhớ không?
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Bạn phải noi gương một con nhện khi thiền định. Con nhện tạo ra mạng nhện và đợi ở giữa để bắt bất kỳ côn trùng nào mắc vào mạng nhện đó. Con nhện truy lùng bất cứ loài côn trùng nào bị dính vào mạng nhện, nuốt chửng chúng và sau đó quay trở lại giữa. Tương tự như một con nhện chờ ở giữa mạng nhện khi không có côn trùng, bạn cũng phải làm như vậy và quan sát hơi thở của mình khi không có tâm khách đến.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Khi bạn quan sát tâm, một ý nghĩ yêu cầu bạn bắt đầu hành thiền sẽ nảy sinh trước tiên. Hãy quan sát suy nghĩ đầu tiên đó và bạn sẽ nhận thấy rằng nó sinh khởi và biến mất ngay sau đó. Nó sẽ biến mất ngay khi bạn ngồi xuống thiền.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Hãy thử nhìn nó bằng tâm của bạn. Khi bạn quan sát về nó, bạn thấy rằng nó đã biến mất. Trí tuệ hiểu biết về các hiện tượng thực tế đang xảy ra được gọi là yathā-bhūta-ñāna-dassana.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.
Sayadaw: Nếu không có tâm khách nào sinh khởi, bạn theo dõi luân phiên hơi thở vào và hơi thở ra. Cần phải chánh niệm một cách cẩn thận. Nếu bạn có thể làm theo điều này một cách nhanh chóng, bạn sẽ tiến bộ, nhưng khi chánh niệm bị yếu đi thì sự tiến bộ của bạn sẽ chậm lại. Nếu có sự ô nhiễm (kilesa) ở giữa hai hơi thở, bạn sẽ không tiến bộ. Vì vậy cố gắng ngăn chặn sự can thiệp của các kilesa. Nếu không có đối tượng để chánh niệm và bạn mất chánh niệm, thì vô minh (avijja) có thể bước vào. Bạn phải nhận thức được sự thật này, bạn hiểu không? Bây giờ hãy đi hành thiền.
U Kyaw Thein: Vâng thưa ngài.